“Je li vas prave iste?“ – “Alien: Savez“ (2017.)
Najiskrenije govoreći, prednastavci filmova nikad mi nisu do kraja legli kao koncept. Nekoliko je razloga za to. Radi li se o SF filmovima, oči okupira vizualnost – u tzv. prequelima je tehnologija modernija u odnosu na izvornike, budući da su snimljeni danas, iako kronološki prethode originalima, pa ispada da je ona nazadovala, umjesto napredovala. Drugo, ne mora nam se baš sve nacrtati ili naslikati i pretvoriti u određenu (za)datost. Neka nešto ostane zagonetno, prepušteno nama na individualno maštanje ili filmofilsko raglabanje prema dostupnoj mitologiji filma/serijala.
Moramo li saznati kako je Anakin Skywalker postao legendarni Darth Vader ili, u slučaju predmeta ove recenzije, vidjeti nastanak Aliena, mitskog ksenomorfnog monstruma duple gubice i nagrizajuće sline? Nastavlja li serijal postojati pod svaku cijenu, onda radije neka ide naprijed, ne natrag. Kad smo kod kakvoćom postojana “Aliena“, svemirskog horor serijala sastavljena od najmanje dva žanrovska remek-djela (prvi Ridleyja Scotta i drugi Jamesa Camerona), vaš recenzent radije bi gledao nastavak na podcijenjeni četvrti dio Jean-Pierrea Jeuneta, podnaslovljen “Uskrsnuće“ i okončan povratkom klonirane akcijske heroine Ripley na Zemlju.
Ili nastavak Cameronovih “Aliensa“, dakle nekakvog “Aliena 2.5“ u viziji Neilla Blomkampa (“Distrikt 9“) i s odgodom fatalizma neshvaćenog trećeg filma Davida Finchera. Ipak, umjesto toga gledamo Scottov drugi prednastavak “Aliena“, “Savez“, nastavak njegova “prequela“ broj jedan - “Prometeja“. Ključne riječi su nastavak “Prometeja“. “Covenant“ je po neuravnoteženo kvalitetnim i tematskim dometima podesniji “Prometheusu“ koji je ostavljao dojam da se nećka želi li biti službeni prednastavak “Aliena“ ili film “per se“, ali se u konačnici priklonio matičnom serijalu.
Iz tog razloga se nastavak ne zove “Prometej 2“, premda to jest, samo s ubačenim Alienom kako bi se dobio povod i za planirani treći dio “prequel“ trilogije. U primarni fokus Scott nanovo stavlja starog androida Davida kao poveznicu s “Prometheusom“ i novog Waltera (oba igra izvrsni Michael Fassbender). Oko Davida u krupnom planu prva je slika “Saveza“, poslije čega se kadar širi i otkriva minimalističku bijelu prostoriju snimljenu u perfekcionističkoj geometrijskoj simetriji da bi jedan Kubrick pukao od ljubomore.
Zagledan u Michelangelova Davida, David sa svojim tvorcem Weylandom (Guy Pearce) načinje suštinsko pitanje kreacije - ako si ti mene stvorio, tko je tebe - koje će postati forte “Prometeja“ i ostati u zraku ovog “Aliena“. Vjera u stvaranje i igranje Boga prenesena je u serijal iz Scottova “Istrebljivača“ i nadograđena time da androidi gledaju naše snove i ne sanjaju baš električne ovce. Kod Davida je razvijen kompleks Boga, moć stvaranja (i za to ponekad nužnog - biblijskog - uništavanja) nekoga, bolje reći nečega, “savršena organizma“, samo “zato što može“.
Ako je Walter preteča Bishopa iz “Aliensa“, David je maliciozan poput “Alienova“ Asha, s tom mogućnošću da se nastavlja igrati tvorca. Ash je za Aliena rekao da je “perfect organism“ s čijom se perfekcijom može mjeriti samo “njegovo neprijateljstvo“ i divio se “čistoći“ čudovišta, sposobnosti da preživi “nepomućen savješću, kajanjem i moralnim obmanama“, što upravo radi savršeni David, uživajući u nadmoći nad donedavnim prijateljima ljudima, “vrstom u izumiranju“.
David kao zrcalna slika samog Aliena najpotentnija je stavka “Covenanta“, atraktivnog i intrigantnog, no razmjerno shematičnog SF horora, sa svim vrlinama i manama “Prometheusa“, prepoznatljivim “alienskim“ tropima i njima povezanim ponekim “twistovima“ koji ponegdje funkcioniraju, a katkad i remete unutarnju logiku serijala za Ripleyev (i Ridleyjev) “believe it or not“ da, doista, “tu toliko toga nema smisla“. Alien će, vjerovali ili ne, zaskočiti par tijekom seksa pod tušem u sceni pristalijoj za Jasona Voorheesa, unatoč jednom punokrvnom “alienskom“ momentu.
Scott odustaje od natuknuta klaustrofobična intenziteta “Aliena“, potencira groteskniji tjelesni horor “Resurrectiona“ i “blockbusterizira“ akciju “Aliensa“, međutim radi to isuviše mehanički. Daniels (Katherine Waterston) se upušta u boj s Alienima - jednog će zgnječiti kandžom krana kao Sarah Connor Terminatora u preši, drugog ispaliti u svemir poput Ripley - čisto da ispuni nametnutu ulogu “ripleyjevske“ akcijske heroine nakon što zalutali prijenos odvede njezin kolonizacijski svemirski brod razvijenih energetskih jedara (uistinu spektakularna slika) na potencijalno naseljiv skriveni planet naizgled bez žive duše, “ptica, životinja, ničega“.
Ubrzo, naravno, slijedi rječkanje oko karantene i panično trčanje po koridorima broda čim beštija dospije u nutrinu jednog člana posade. Kvaka je sad što se Alien/ksenomorf, tj. njegova hibridna preteča s bodljama na leđima (protomorf), ne razvija iz “facehuggera“ izlegla u jaju, već preko raspršenih crnih čestica patogena uvučenih u nečiji nos ili uho. Takav, protomorf izlijeće iz leđa, ne prsišta, ali svejedno nositelja rastvori iznutra kao da je eksplodirao, a kad naraste zaskače plijen iz visoke trave nabrijano poput raptora i repom je kadar odvaliti pola nečije vilice. Nabrijan je i stari-novi Alien preskačući tri evolucijske stepenice tako što se ponaša kao ksenomorf iz “Aliena 3“ kojemu je pas bio domaćin. Monstrumovi pokreti iz prvog “Aliena“ bili bi prespori za modernu ADD publiku naviklu na brze i žestoke blockbustere.
Gdje je Predator?
Slučajno ili namjerno, vegetacija planeta na koji slijeće kolonizacijski brod odaje mjesto gdje bi možda skoknuo i Predator, no Scott se suzdržava od otvorenog pozivanja Alienova najboljeg (ne)prijatelja u goste, ali ne i referencija na original, nedavno kopiran u “Tragu života“. Predator će se dogodine vratiti u solo filmu u režiji Shanea Blacka (“Iron Man 3“, “Dobri momci“) koji je glumio - specijalca Hawkinsa - u izvorniku Johna McTiernana.