Breme je preteško za Čovjeka-mrava u trećem dijelu njegova serijala “Ant-Man i Wasp: Kvantumanija” ili “Ant-Man and the Wasp: Quantumania”, ponovno u režiji Peytona Reeda. Predstavljen na kraju Marvelove “faze 2”, poslije Iron Mana, Thora, Kapetana Amerike, Hulka, Black Widow, Čuvara galaksije i Hawkeyea, ali prije Doktora Strangea, Black Panthera i novog Spider-Mana, mali Ant-Man je jedan od posljednjih aktivnih ili živih superjunaka iz izvorne postave Osvetnika.
Neki su se Avengersi po okončanju trijumfalne “faze 3” odrekli superjunačenja (Kapetan Amerika), a neki su, nažalost, stradali na filmu (Iron Man) ili umrli stvarnom životu (Chadwick Boseman, tumač Black Panthera). Black Widow, Spider-Man, Doktor Strange i Thor držali su na okupu neujednačenu “fazu 4” u kojoj su predstavljeni neki novi, na filmu dosad neviđeni Marvelovi superheroji poput Shang-Chija i Vječnika, ansambla nedostojna Osvetnika.
Stoga je Čovjek-mrav kao jedini preostali Avenger dobio tu čast lansirati “fazu 5” i postaviti temelje za buduće Marvelove “multiverzumske” blockbustere, ujedno i da “Kvantumanija” funkcionira kao nastavak njegova serijala i nadoveže se na “Ant-Mana” i “Ant-Man i Wasp”. Višestruki zadatak bio bi težak i za jednog Iron Mana ili Kapetana Ameriku kao temeljne Osvetnike i otvarače prvih triju faza, kamoli Ant-Mana.
Toga je svjestan i sam Ant-Man, odnosno Scott Lang (Paul Rudd). Na početku filma “Ant-Man and the Wasp: Quantumania” Scotta zatječemo u superjunačkoj polumirovini. “Nedostaje li mi akcija? Ponekad”, priznaje Scott, koji ne bježi od toga da je autsajder među Avengersima.
Scott podsjeća da je “razvedeni bivši robijaš” i ne može se načuditi da je putovao kroz vrijeme i spašavao svijet s Kapetanom Amerikom, o čemu je napisao knjigu. To mu “nema smisla”, ističe, dok ga ljudi brkaju s Čovjekom-paukom. ”Hvala vam, Spider-Mane”, dobaci Scottu jedan starčić.
Ne čudi da Scott kao Ant-Man zamijenjen baš sa Spider-Manom, a ne s Thorom ili Iron Manom. Od svih Osvetnika, Ant-Man je čak i bliži pojmu “everymana” i malog čovjeka od “prijateljskog susjeda” Spider-Mana. Iako u “Kvantumaniji” Scott veli “Uvijek ima prostora za rast”, filmovima o Ant-Manu više odgovara manja proračunska skala i manji ulozi, oni u kojima sudbina svijeta ne visi o koncu.
Više mu odgovara akcijsko-komična lepršavost, samosvjesni humor i (vizualna) zaigranost s jedinstvenim efektima smanjivanja i povećavanja superjunaka i objekata, a ne drama s epskim posljedicama i smrtna ozbiljnost. Sjetimo se akcijske završnice prvog “Ant-Mana” na igrački vlakiću.
“Ant-Manovi” su se razlikovali od ostalih “think big” Marvelovih bombastičnih blockbustera sa superherojima koji su “zauzeti bacanjem gradova s neba” i djelovali kao osvježenje od formule. Prvi film je bio stiješnjem između teškaških megaspektakala “Avengers: Age Of Ultron” i “Captain America: Civil War” kao njihova antiteza, a drugi naslijedio superdramatični “Osvetnici: Rat beskonačnosti” i predao štafetu ležernijoj “Kapetanici Marvel”.
Međutim, “Quantumania” je daleko najveći “Ant-Man” film. Spektakl “avengerskih” proporcija povećava uloge na spas svemira i malom Čovjeku-mravu suprotstavlja velikog (super)negativca Kanga Osvajača (Jonathan Majors), novog Thanosa s kojim će megdaniti budući Osvetnici.
Kang se nakratko pojavio u Marvelovoj seriji “Loki”, a u “Kvantumaniji” se predstavlja kao “thanosovska” prijetnja sklona genocidu, netko spreman i kadar uništiti svjetove i multiverzume. On je “suviše moćan”, “monstrum koji misli da je bog”, “(multisvemirski) vremenski putnik i kralj svemira”.
Poznat po ulogama u filmovima “Posljednji crnac u San Franciscu”, “Da 5 Bloods” i “Tko nisko pada”, Majors glumi Kanga pokušavajući kanalizirati Denzela Washingtona kao da se ovaj našao u ulozi Electra iz “Čudesnog Spider-Mana 2”, povremeno isijava prijetnju i pronalazi unutarnju tragiku lika kakva ne postoji u scenariju koji ga lišava prave motivacije.
Scena kad Kang zaprijeti Scottu da će mu ubiti kćerku Cassie (Kathryn Newton; “Neće moći ove noći”, “Freaky”) i načiniti da “ponovno doživljava njezinu smrt za vijeke vjekova” prilično je tenzična i seriozna, nešto što dosad nismo viđali u filmu o Ant-Manu.
S jednim tako velikim i opasnim negativcem, “Quantumania” je morao biti ne samo drukčiji, veći i ozbiljniji “Ant-Man”, ali u tom procesu je Čovjek-mrav izgubio (tonalnu) jedinstvenost i identitet. Ovo je jedan od neujednačenijih “all over the place” Marvelovih blockbustera koji neravnomjerno spaja ozbiljno i neozbiljno, akciju, dramu i komediju, bivajući istovremeno preozbiljan i preneozbiljan za svoje dobro.
Kad se radnja preseli u Kvantni predio, “mjesto izvan vremena i prostora, tajni univerzum ispod našeg” kamo je Kang progan i zatočen, a tu će biti prebačen naš superjunak zajedno s Cassie, Wasp (Evangeline Lilly) te Hankom Pymom i Janet van Dyne (Michael Douglas, Michelle Pfeiffer), čini se kao da gledamo “Thor Ragnarok 2”, “Guardians Of The Galaxy 2.5” ili neki drugi SF izvan Marvela nego “Ant-Mana 3”.
Naime, kvantni predio, gdje je Janet provela 30 godina, izgleda kao da se Čovjek-mrav našao na nekom planetu “Ratova zvijezda” (kopija “kantina scene”), na Pandori “Avatara” (let na leđima letećeg stvorenja) ili u središtu Zemlje iz Disneyjeva crtića “Čudesan svijet” (neobične kreature).
Povremeno je film razapet između blesavog crtanolikog i psihodeličnog SF-a, a rijetko doseže spektakularnu vizualnost “Avatara 2”. S jedne strane, imamo robota s reflektorom na glavi, stvorenjce od želea zaintrigirano rupama na ljudima (!), šetajuću i pričajuću brokulu.
S druge, imamo zgrade koje su žive i borbene, stroj za ubijanje MODOK sastavljen od lebdeće glave i malih nogica (podsjećaju na Deadpoolovu rukicu), ali i “trippy” scenu s Ant-Manom multipliciranim na n-tu kao da je agent Smith u nastavcima “Matrixa”, Spider-Man u “Daleko od kuće” ili Doktor Strange u “Multiverzumu ludila”.
Scena obećava nešto više od formulaičnog računalno generiranog akcijskog finala s masovnom destrukcijom i Ant-Manom veličine Godzille i King Konga. Ant-Manu bolje pristaje manji blockbusterski format.